Η διάσημη φωτογραφία του Τσε

Είναι η διασημότερη ίσως φωτογραφία που έχει τραβηχτεί ποτέ. Είναι η φωτογραφία που σημάδεψε μια γενιά, ενέπνευσε μουσικούς και συγγραφείς και στόλισε ως αφίσα τα δωμάτια εκατομμυρίων νέων. Και κατάντησε να γίνει καπιταλιστικό σύμβολο, τυπωμένη σε μπλούζες με στρας, σε αναπτήρες, σε μπρελόκ, σε γραβάτες και μποξεράκια. Φυσικά μιλάμε για τη φωτογραφία του Τσε Γκεβάρα, με τον μπερέ και το δερμάτινο μπουφάν, η οποία τραβήχτηκε μία μέρα σαν σήμερα, στις 5 Μαρτίου 1960.

Ο 31χρονος τότε Ερνέστο Γκεβάρα, ως στενός συνεργάτης του Φιντέλ Κάστρο και διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Κούβας, παραβρέθηκε μαζί με σύσσωμη την κυβέρνηση, στην κηδεία των 100 θυμάτων του θύματος του γαλλικού πλοίου «Le Coubre», που ανατινάχθηκε στο λιμάνι της Αβάνας στις 4 του Μάρτη. Ο φωτογράφος Αλμπέρτο Κόρντα τον φωτογράφησε με τη Leica M2 μηχανή του, σε ασπρόμαυρο φιλμ Kodak Plus-X. Στο ένα άκρο της πρωτότυπης φωτογραφίας διακρίνεται το προφίλ ενός άνδρα άγνωστης ταυτότητας και στο άλλο τα φύλλα ενός φοίνικα.

Ο Κόρντα συνεργαζόταν με αρκετές εφημερίδες, όμως οι εκδότες (σαΐνια μου) θεώρησαν ότι η συγκεκριμένη φωτογραφία ήταν μάλλον αδιάφορη. Αντίθετα, αγόρασαν τον Κάστρο στη διάρκεια εκφώνησης λόγου, το θλιμμένο πρόσωπο του Ζαν-Πολ Σαρτρ και την προσέλευση της Σιμόν ντε Μποβουάρ. Ωστόσο, ο ίδιος ο φωτογράφος λάτρεψε τη φωτογραφία και την κράτησε στο αρχείο του.

Επτά χρόνια αργότερα, μετά τη δολοφονία του Τσε στη Βολιβία, ο Ιταλός εκδότης Τζάκομο Φελτρινέλι είδε τη φωτογραφία σε έκθεση στο Περού και αγόρασε τα δικαιώματά της, ώστε να τη χρησιμοποιήσει ως εξώφυλλο στην ιταλική έκδοση του βολιβιανού ημερολογίου του Γκεβάρα, και έτσι την έκανε πραγματικό σύμβολο.

Ένα χρόνο αργότερα και ενώ το κίνημα του Μάη του '68 είχε χρησιμοποιήσει σε πανό και αφίσες τη φωτογραφία του Τσε, ο Ιρλανδός ζωγράφος Τζιμ Φιτζπάτρικ δημιούργησε σχέδια βασισμένα σε αυτήν σε διάφορους χρωματισμούς. Ένα από αυτά ήταν το πασίγνωστο κόκκινο-μαύρο αρνητικό, το οποίο βασίστηκε στα διάσημα χρωματισμένα σχέδια της Μέριλιν Μονρό από τον Άντι Γουόρχολ το 1967.

Σε ερώτηση για το πως κατάφερε να τραβήξει την συγκεκριμένη διάσημη φωτογραφία, ο Κόρντα απάντησε ταπεινά: «Δεν είναι ένα προϊόν γνώσης ή τεχνικής, ήταν πραγματική σύμπτωση, καθαρή τύχη».

Τύχη ή όχι, είναι ίσως το μοναδικό σημείο επαφής ανάμεσα στον κόσμο του καπιταλισμού και της επανάστασης.