Το αναρχοαυτόνομο μπακάλικο και η κρεβατομουρμούρα

Πόσοι γνωρίζουν ότι τα Εξάρχεια οφείλουν το όνομά τους σε έναν μπακάλη; Ή ότι ο λόφος του Στρέφη είναι μία πράσινη όαση της Αθήνας λόγω μίας συζυγικής κρεβατομουρμούρας; Ή ακόμα ότι το Κολωνάκι ήταν «πάρκινγκ» γαϊδάρων και μουλαριών (κάτι σαν το σημερινό εδώ που τα λέμε);

Εξάρχεια

Μέχρι το 1890 περίπου, όταν χτίστηκαν στην περιοχή η Νομική, το Πολυτεχνείο και η Ανωτάτη Εμπορική, μετατρέποντάς τη σε φοιτητούπολη, τα Εξάρχεια δεν ήταν παρά ένα ακόμα αραιοκατοικημένο προάστιο της Αθήνας. Μέχρι το 1860, πριν μπει στο σχέδιο πόλης, η περιοχή ονομαζόταν Πιθαράδικα, αφού εκεί έδρευε η βιοτεχνία παραγωγής πιθαριών. Οι Αθηναίοι δεν τα επισκέπτονταν ποτέ, μέχρι που ένας Ηπειρώτης μέτοικος, ο Έξαρχος, άνοιξε το μπακάλικό του, και άρχισε να πουλά το λάδι μία δεκάρα φτηνότερα. Στο κατάστημα του Έξαρχου γίνονταν ουρές και όταν τελικά το σχέδιο πόλης επεκτάθηκε, η περιοχή ονομάστηκε Εξάρχεια, αφού ο Ηπειρώτης μπακαλόγατος ήταν ο σταρ του χωριού!

Κολωνάκι

Το γειτονικό Κολωνάκι ήταν μία εξίσου υποβαθμισμένη περιοχή με τα Πιθαράδικα. Το όνομά του το πήρε από τον πάσσαλο που μέχρι σήμερα σώζεται στο παρκάκι της πλατείας. Αυτός είχε αρχικά τοποθετηθεί ως απωθητικό πάσης νόσου και μαλακίας, όμως στην πορεία βρήκε μία πιο χρηστική λειτουργία. Εκεί όπου στεγάζεται σήμερα το Βρετανικό Συμβούλιο, πριν το 1900 ήταν η κεντρική αγορά αγροτικών προϊόντων. Χωρικοί και κτηνοτρόφοι από όλη την Αττικοβοιωτία καβαλούσαν το άλογο, το μουλάρι ή το γαϊδούρι τους και τραβούσαν για το Κολωνάκι. Όπως συμβαίνει και με τους σημερινούς τζιπάτους θαμώνες της περιοχής, το πάρκινγκ ήταν δύσκολο. Έτσι όλο και περισσότεροι άρχισαν να δένουν τα ζωντανά τους στον πάσσαλο της πλατείας.

Λόφος του Στρέφη

Οι Στρέφηδες ήταν ένα από τα παραδοσιακά αθηναϊκά τζάκια. Ο ομώνυμος λόφος ήταν ιδιοκτησία της οικογένειας, μέχρι το 1912, όταν παραχωρήθηκε στο Δήμο Αθηναίων. Μέχρι το 1870 περίπου, ο λόφος ήταν ουσιαστικά ορυχείο πηλού. Ένα πουρνό, η κυρα-Στρέφενα έβαλε μπουγάδα, άπλωσε τα ασπρόρουχα και πήγε για κουμ-καν στης κυρίας Χατζησταύρου. Όταν με το καλό γύρισε είδε τα φρεσκοπλυμένα ρούχα της τίγκα στη σκόνη και στο καστανόχωμα και άρχισε την κρεβατομουρμούρα στον συνταγματάρχη σύζυγό της: «είναι κατάσταση αυτή; Εμ ολόκληρη κυρία συνταγματάρχου δεν έχω υπερεσία και πλένω μόνη μου, εμ τα χεράκια μου βγάζουν ρόζους από το τρίψε-τρίψε, εμ να μου λερώνονται οι απλωμένες σωβρακοφανέλες. Να δενδροφυτέψεις το λόφο. Είπα και ελάλησα».

Δεν άντεξε το μπίρι-μπίρι ο συνταγματάρχης, κατέβηκε στη Γεωπονική, αγόρασε δυο καρότσες βολβούς κωνοφόρων και αγγάρεψε τα φαντάρια του να τους φυτέψουν στο λόφο. Να που και μια φορά η κρεβατομουρμούρα βγήκε σε καλό. Μία φορά είπαμε. Μην παίρνετε ιδέες οι γυναίκες αναγνώστριες, έτσι;