Συρτάκι, ένας κατά παραγγελία χορός

Αν πεις "Ελλάδα" σε έναν ξένο, θα του έρθουν στο μυαλό κατά σειρά οι εξής λέξεις: malaka, mousaka, kalimera, yeia mas, syrtaki. Σήμερα θα ασχοληθούμε με την τελευταία λεξούλα. Στη σκέψη των αλλοδαπών, αυτών των βάρβαρων που όταν εμείς είχαμε πολιτισμό, εκείνοι ξεψειρίζονταν στις σπηλιές και άλλα τέτοια γραφικά, οι Έλληνες χορεύουμε όλη μέρα συρτάκι και σπάμε πιάτα. Κάνετε λάθος λοιπόν. Το συρτάκι είναι ένας χορός που φτιάχτηκε κατά παραγγελία το 1964 για να γίνει τουριστικό αξιοθέατο και να το χορεύουν εύκολα οι ξένοι. Και δεν είναι παράξενο που ξέρετε μόνο ένα τραγούδι γιατί ναι, μόνο ένα υπάρχει!

Το 1964 λοιπόν, ο Μιχάλης Κακογιάννης γύρισε στην Κρήτη τον "Αλέξη Ζορμπά". Στον πρωταγωνιστικό ρόλο ο Άντονι Κουίν, ένας κινηματογραφικός Έλληνας, καθώς έχει έρθει τρεις φορές για ταινίες στη χώρα μας (Ζορμπάς, Ωνάσης, Τα κανόνια του Ναβαρόνε). Ο Κουίν μπήκε στο πετσί του ρόλου, όμως αδυνατούσε να μάθει πεντοζάλη, όπως αρχικά ήθελε ο σκηνοθέτης. Έτσι ανατέθηκε στον Μίκη Θεοδωράκη να γράψει μία μελωδία που θα είναι ζωντανή και εντυπωσιακή, αλλά ταυτόχρονα εύκολη στο χορό. Τη χορογραφία ανέλαβε ο Γιώργος Προβιάς και ο χορός του Ζορμπά έμεινε στην ιστορία.

Στη μελωδία, αλλά και στη χορογραφία, έχουν παντρευτεί κινήσεις του κρητικού συρτού, του ανωγειανού πηδηχτού και του χασάπικου. Το μέτρο είναι στα τέσσερα τέταρτα αρχικά, όμως όταν το μπουζούκι αρχίζει να δίνει, αυξάνεται σταδιακά στα δύο τέταρτα. Όσοι δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνει αυτό να ανοίξουν κανένα βιβλίο. Αυτή η πληροφορία είναι χρήσιμη και αρνούμαι να ασχοληθώ μαζί της. Ουστ.

Είναι τέτοια η απήχηση που έχει το συρτάκι στο εξωτερικό, που όταν ακούγεται στα καθωσπρέπει μέγαρα μουσικής, ο κόσμος σηκώνεται και χορεύει ατσούμπαλα, ενώ στις συγκεντρώσεις υπέρ του ελληνικού λαού, οι αλυσίδες που φτιάχνονται με ανθρώπους που ανταποκρίνονται στη μουσική του Μίκη είναι πελώριες.

Το συρτάκι έχει μπει και στο βιβλίο Guinness. Στις 16 Σεπτεμβρίου 2007, 268 άνθρωποι πιάστηκαν από τους ώμους στην Αγία Νάπα της Κύπρου και χόρεψαν το τραγούδι του Ζορμπά.